نواهای رمضانی خراسان، آوازهایی با درونمایه راز و نیاز
تاریخ انتشار: ۳ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۳۸۲۴۰۳
به گزارش ایرنا، این آیین ها و نواها که گاه با ساز و ابزار خاصی همراه است به مانند سایر نقاط کشور در آغاز ماه و مقطع حلول ماه و نیز نیمه ماه همزمان با ولادت حضرت امام حسن(ع) شوق انگیزتر است و با رسیدن به ایام شهادت امام علی (ع) و لیالی قدر رنگ تعزیه و توبه و انابه به خود می گیرد و دوباره در انتهای ماه و در آستانه عید سعید فطر شادمانه می شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
طبق مطالعاتی که بر روی فرهنگ عامه اهالی خراسان صورت گرفته است، آیین ها و نواهای پیشواز رمضان در مناطق مختلف این استان رنگ و بوی فرهنگی و جغرافیایی خاص خود را دارد و در ادامه نواهای شبانه جلوه گر می شود.
شب خوانی
اهالی خراسان رضوی همان گونه که بر نظافت و زیباسازی مساجد در محلات برای برپایی جلسات قرائت قرآن با صوت دلنشین اهتمام دارند، احیای شب های قدر را نیز با مراسم؛ نوحه خوانی و اشعار ویژه برگزار می کنند و در کنار اینها به شعرخوانی و مناجاتهای سحرگاهی نیز توجه دارند،
یک پژوهشگر فرهنگی در این خصوص گفت: در گذشته که امکانات صوتی چندانی وجود نداشت، عمدتا کسانی که صدای خوش و رسایی داشتند شب های ماه مبارک بر فراز بام و بلندی رفته و در مدح حضرت علی (ع) یا ستایش خداوندگار با عنوان مناجات، اشعاری را با صدای بلند قرائت می کردند.
جواد روشندل ادامه داد: در آن ایام اگر کسی از شهرها و به خصوص روستاهای خراسان در ماه مبارک رمضان و به هنگام شب گذر می کرد آوازهای خوشی را با این مضامین می شنید که "الله منی گناه من چیست بگو؛ ناکرده گنه در این جهان کیست بگو؟/ یارب مکن از لطف پریشان ما را، هر چند که هست جرم و عصیان ما را/ ذات تو غنی بوده و ما محتاجیم، محتاج به غیر خود مگردان ما را".
این پژوهشگر فرهنگ عامه گفت: ترتیب خوانش این اشعار نیز بدین گونه بوده است که یک یا ۲ ساعت مانده به سحر، اشعاری در ستایش و حمد و ثنای پروردگار خوانده می شده که به آن مناجات خوانی می گفته اند.
روشندل افزود: در آستانه سحرهای ماه رمضان اما این اشعار تغییر می کرد و موضوع آن مدح و منقبت ائمه اطهار(ع) می شد که به معنای نزدیک شدن به اذان صبح بود و به آن سحرخوانی می گفتند و در مجموع به هر دوی این خوانشها "شوخوانی" (شب خوانی) به معنای آواز خواندن در شب می گفتند.
شبخوانی با ابزار موسیقی
اما در برخی از مناطق استان خراسان رضوی، از جمله در شهرستان گناباد در جنوب خراسان رضوی این شب خوانی های ماه مبارک رمضان با آلات موسیقی نیز همراه بوده است.
یکی از اهالی منطقه نوغاب گناباد در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: از قدیم سه نوبت شبخوانی در هنگام سحرهای ماه مبارک رمضان وجود داشت، در مرحله نخست با دهل و شیپور که قبل از اذان صبح، آهنگی نواخته میشد و هنگامی که مردم آهنگ را میشنیدند، متوجه میشدند که شب خوانی نخست است و ۱.۵ ساعت تا اذان صبح مانده است.
علیرضا ایزدی اظهار داشت: نیم ساعت بعد هم با آهنگی معروف به آهنگ "حجاز" شبخوانی انجام میشد و مردم میفهمیدند که یک ساعت به اذان مانده است و آخرین شب خوانی هم از یک ربع به اذان با قرائت دعای سحر آغاز می شد.
وی افزود: سپس موذنها برای شبخوانی و گفتن اذان به بلندترین نقطه مسجد، تکیه و یا آب انبار میرفتند و علاوه بر قرائت دعا، اشعاری را با مضامین راز و نیاز و مناجات با خدا می خواندند.
چلیک زنی
یک فرهنگی بازنشسته و از اهالی منطقه قصبه شهر گناباد هم "چلیکزنی" را از آداب کهن ماه رمضان و بیشتر روستاهای این شهرستان برای بیدار کردن مردم در هنگام سحر ذکر کرد و گفت: در راستای این رسم که هنوز در برخی مناطق روستایی وجود دارد چند نفر از اهالی در حالی که با چوب بر روی پیت های خالی حلبی می زنند، با خواندن اشعاری مردم را برای سحر بیدار می کنند.
حیدر شریفیان اضافه کرد: یکی از بزرگان روستا یا محله از حدود یک ساعت مانده به سحر در کوچهها یا پشت بام خانه خود، با مناجات خوانی و خواندن اشعار مذهبی مردم را برای سحر بیدار میکرد.
قنبرخوانی
یک پژوهشگر آیین های مذهبی در خصوص قنبرخوانی که نوعی از تعزیه در خراسان رضوی است به خبرنگار ایرنا گفت: این نمایش آیینی هر ساله در ۲۱ ماه مبارک رمضان در مناطق جنوبی استان و به خصوص در شهرستان کاشمر برپا می شود که می توان گفت آمیزه ای از موسیقی و آواست.
محمد ناصری افزود: در اجرای آیین این، قنبر، غلام وفادار حضرت علی (ع) پس از اینکه از شهادت مولای خود مطلع می شود از ابتدای کوچه ای که منزل امام در آنجا قرار داشته شروع به تعزیه خوانی و عزاداری می کند و پس از رسیدن به در منزل حضرت امام علی (ع) با خشت بر سر خود می کوبد.
وی ادامه داد: قنبر از مظلومیت امام علی (ع) در بین مردم سخن می گوید و نوعی از مرثیه سرایی را شکل می دهد و آن قدر به این مرثیه خوانی ادامه می دهد که از هوش می رود.
او گفت: بخشی از اشعار آیین قنبرخوانی کاشمر از این قرار است که "من غلام علی عمرانم/ قنبر بینوای حیرانم/ مدح شاه زمانه می خوانم/ از علی کامل است ایمانم".
وی افزود: این پرده چند سالی است که در تکیه حیدری کاشمر در روز شهادت حضرت علی (ع) برگزار می شود و طرفداران بسیاری نیز دارد و البته پیش ترها در برخی از دیگر شهرستان های جنوب و مرکز خراسان رضوی هم اجرا می شده است.
نقاره زنی
نقاره زنی در حرم مطهر امام رضا (ع) همیشه مورد توجه زائران و نیز مجاوران بارگاه منور رضوی بوده است و در همه ایام سال، برای اعلام زمان غروب یا طلوع آفتاب و یا مناسبت های خاص انجام می شود.
اما شاید خاطره انگیزترین نواها و موسیقی رمضانی مربوط به نقارهنوازان حرم مطهر امام رضا(ع) در ماه مبارک رمضان باشد.
بر اساس یک سنت دیرینه، نقاره نوازان هر بامداد از ۲ ساعت مانده به اذان صبح، شروع به نواختن کرده و در مجموع به مدت نیم ساعت نقارهزنی می کنند تا مردم برای اعمال سحرگاهی آماده شوند.
استانها خراسان رضوی ۰ نفر ناصر اسدزاده برچسبها عید سعید فطر آیینهای نمایشی آداب و رسوم حرم امام رضا ماه رمضان گناباد کاشمر میراث فرهنگی موسیقی مناسک دینیمنبع: ایرنا
کلیدواژه: عید سعید فطر آیین های نمایشی آداب و رسوم حرم امام رضا ماه رمضان گناباد کاشمر میراث فرهنگی موسیقی مناسک دینی عید سعید فطر آیین های نمایشی آداب و رسوم حرم امام رضا ماه رمضان گناباد کاشمر میراث فرهنگی موسیقی مناسک دینی ماه مبارک رمضان خراسان رضوی شب خوانی اذان صبح آیین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۸۲۴۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شاهنامه خوانی علمالهدی در نماز جمعه درباره حجاب: منیژه منم، دخت افراسیاب، برهنه ندیده تنم آفتاب
سید احمد علمالهدی در خطبه سیاسی نماز جمعه این هفته که با حضور پرشور زائران و مجاوران در حرم مطهر رضوی برگزار شد، با اشاره به فرارسیدن سالروز شهادت امام صادق (ع) اظهار کرد: مسئله مظلومیت، قصه تکراری در سیره همه اولیای الهی است و شاید یکی از ابعادی که وجود اقدس امیرالمومنان (ع) را اول مظلومان عالم میدانند، به این خاطر است که خود مظلوم بود و همه مظلومان عالم نیز از نسل او بودند.
وی افزود: شما ببینید یک شخصیت عالم و فرزانهای را با لباس عبادت از خانه بیرون بکشند، دستهایش را در حدود سن ۶۵ سالگی ببندند و بیحیایی سوار بر اسب او را به دنبال بکشد. این مظلومیت برای کدام رهبر و قوم تکرار شده است؟ در همین حد که حتی یهود جسور و عنود نیز با اینکه قاتل پیامبران بودند، اما دست به چنین هتک حرمتهایی نمیزدند. به همین هم اکتفا نکردند و در نهایت با سم وجود اقدسش را مسموم کردند و به شهادت رساندند.
نماینده، ولی فقیه در استان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: امام صادق (ع) یک وجه تقارن و تشابه نزدیکی هم با وجود اقدس، ولی نعمت ما علیابن موسیالرضا (ع) داشتند. یکی اینکه امام صادق (ع) نخستین نفری بود که ولادت امام رضا (ع) را بشارت داد و دوم آن که شهادت امام صادق (ع) از نظر زمانی مقارن با ولادت امام رضا (ع) بود که انگار سرچشمه علم و فضائل امام صادق (ع) وقتی از دنیا رفت، در وجود، ولی معصوم دیگری همچون امام رضا (ع) دوباره متولد شد تا همگان از آن محظوظ و بهرهمند شوند.
اجتماع صادقیون مصداق یک سنت حسنه استایشان با دعوت رسمی از زائران و مجاوران بارگاه منور رضوی برای حضور در اجتماع بزرگ صادقیون ادامه داد: همچون سالهای قبل، فردا نیز به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت رئیس مذهب جعفری، زائران و مجاوران امام هشتم (ع) از میدان شهدا به سمت حرم مطهر رضوی راهپیمایی میکنند. اجتماع عظیم صادقیون از آن سنتهای حسنه و نیکی است که همه میتوانند به نیت عرض تسلیت و ابراز ارادت به محضر امام رضا (ع) در آن شرکت کنند.
علمالهدی گفت: از برگزارکنندگان اجتماع عظیمی که روز چهارشنبه در حمایت از طرح نور برگزار شد تا مردم، شور و ارادت خود را نسبت به فرمانده محترم و شجاع نیروی انتظامی و مجریان طرح نور نشان بدهند، تقدیر و تشکر میکنم. وقتی نیروهای نخبه نظام به دنبال اجرای شرع و قانون بیفتند، باید حمایت مردم نیز پشتیبان آنها باشد. این اجتماع موردتأیید بنده است و از همه شما برادران و خواهران گرامی برای شرکت در آن تشکر میکنم.
کارگر، عنصر سازنده در جامعهعضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به فرارسیدن هفته معلم و هفته کارگر به عنوان دو مناسبت جاری تصریح کرد: این روزها در هفته کار و کارگر هستیم. کارگر، عنصر سازنده در جامعه است و توسعه اقتصادی، رشد اقتصادی و جهش تولید به مدد بازوان توانمند او تأمین میشود که از این حیث، تأمین معیشت کارگر بر همه مسئولان ضرورت دارد. علاوه بر این، هفته معلم نیز در این روزها در جریان است که با اشاره به آن، نکاتی را عرض میکنم.
ایشان با اشاره به آیه ۲ سوره مبارکه جمعه تأکید کرد: قول مشهور این است که امام (ره) فرمود معلمی شغل انبیاست، اما اشاره امام راحل به هر معلمی نیست، زیرا خداوند عالم در قرآن کریم سه شغل برای پیامبران الهی عنوان کرده است؛ آن جا که میفرماید «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» و تصریح میکند که پیامبران، آیات الهی را برای مردم میخواندند، آنها را تزکیه میدادند و کتاب و حکمت به ایشان میآموختند. این سه عنوان، سه شرطی است که اگر معلم به آن پایبند بود، آن زمان است که میتوان گفت آن معلم رهرو طریق انبیاست.
تولید هویت، تکلیف اصلی معلمانعلمالهدی با بیان اینکه تولید هویت برای مردم، بزرگترین رسالت انبیای الهی بود، گفت: همه انسانهایی که در دوران حیات بابرکت رسول اکرم (ص) در قبایل، عشایر و دستههای مختلف که گرفتار امیال نفسانی بودند، بر هم شمشیر میکشیدند و قتل و غارت را در روابط خود حاکم میکردند، به دست پیامبر اسلام (ص) هویت یافتند، تبدیل به «امت» شدند و جامعهسازی کردند. بر همین اساس هم بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با معلمان تأکید کردند که پرورش هویت دانشآموزان در کنار علمآموزی بر معلمان ضرورت دارد.
ایشان بیان کرد: معلم مکلف است پیش از آموزش، به دانشآموز هویت ملی و دینی ببخشد، زیرا از اساس، هویت دینی محور هویت ملی است. عزیزان من، مسئله حجاب نیز یکی از همین هویتهای دینی و ملی است. اصلاً حجاب متعلق به فرهنگ ایران است. حتی آن زمان که هنوز اسلام وارد ایران نشده بود، حجاب فرهنگ ایرانیان بود؛ بهخصوص در تاریخ ایران باستان و انعکاس این فرهنگ را میتوان در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی دید؛ آن زمان که از قول منیژه به عنوان نماد یک زن فرهیخته و ایرانی نقل میکند «منیژه منم، دخت افراسیاب، برهنه ندیده تنم آفتاب».
تزکیه، مقدم بر تعلیم استعضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه آموزش و پرورش مکلف است فرهنگ ملی و دینی را به دانشآموز تعلیم دهد، اظهار کرد: اگر این فرهنگ به درستی منتقل شد، آن زمان است نسل آیندهساز دیگر خودباختگی هویتی نخواهد داشت و غربگرا و غربزده نخواهد بود. برادران عزیز، خواهران گرامی، آنچه امروز در دانشگاههای آمریکا درحال وقوع است، اینکه استاد دانشگاه را روی زمین میکشند و دانشجو را به شدیدترین شکل ممکن سرکوب میکنند، همه اینها تابلوی لیبرال دموکراسی و تمدن غربی است که امروزه در ایالات متحده آمریکا به چشم میآید. حقیقت اینها همین است، واقعیت اینها همین است. دانش آموز اگر هویت پیدا کند، به اینها وابسته نمیشود.
ایشان افزود: پس از هویتبخشی، خداوند عالم تزکیه را مقدم بر تعلیم دانسته است. به همین دلیل، ما نیز تأکید داریم که باید پرورش مقدم بر آموزش باشد. البته در مقوله پرورش نمیتوان فقط به دبیران پرورشی اکتفا کرد، زیرا اصل تربیت از همان معلمی آغاز میشود که درحال تعلیم است. آن عظمتی که معلم به خاطر علمش در چشم دانشآموز دارد، بهترین ابراز تربیت است اگر معلم دغدغهمند باشد. اگر معلم این سه خاصیت را داشت یعنی به دانشآموز هویت داد، او را تربیت کرد و تعلیم را به حد کمال به اجرا درآورد، آن زمان است که رهرو طریقت انبیاست.
سایر اخبار (تصاویر) این گوسفند غولپیکر چینی از پورشه هم گرانتر است! قارچهای زامبیِ سریال آخرین بازمانده (The Last Of Us) واقعی هستند! (تصاویر) عجیب و باورنکردنی؛ اجساد در این شهر خود به خود مومیایی میشوند آخرین حسی که افراد در حال مرگ از دست میدهند، چه حسی است؟